اصطلاحاتی که پیش از جلسه با سرمایه‌گذار بهتر است بدانید! (قسمت اول)

در جلسات سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذارها معمولاً در مورد جزئی‌ترین بخش کسب و کار ، از شما سوال خواهند پرسید و آمادگی شما برای پاسخگویی، تاثیر زیادی روی نگرش آن‌ها خواهد گذاشت. سرمایه‌گذاران برای سنجش میزان تسلط شما بر بازار از اصطلاحاتی تخصصی استفاده خواهند کرد و  شما به عنوان صاحب کسب و کار ، باید با این اصطلاحات آشنایی لازم را داشته باشید، تا بتوانید با تسلط سرمایه‌گذاران را قانع کنید.

در این مقاله از بلاگ سرمایه‌گذاری خطرپذیر آفرینش برخی از این اصطلاحات را بررسی خواهیم کرد:

• ارزش گذاری (Valuation)
• مقیاس پذیری (Scalability)
• نرخ بازگشت سرمایه (ROI)
• سرمایه بذری (Seed Funding)
• نقدینگی (Liquidity)
• جذب سرمایه (Fundraising)
• رقیق شدن (Dilution)
• نرخ تنزیل (Discount Rate)
• ارزیابی موشکافانه(Due Diligence)
• تنزیل جریان نقدی(Discounted Cash Flow)
• خودگردانی(Bootstrap)
• توافق سهامداران(Stockholder Agreement)

ارزش گذاری (Valuation)

همانطور که از اسم این اصطلاح بر می‌آید، ارزش‌گذاری به معنی ارزش نهادن به کسب و کار نوپا یا استارتاپ‌ها است. یکی از مهم‌ترین و پر چالش‌ترین مذاکراتی که سرمایه‌گذار با صاحبان کسب و کار در جلسه‌ی سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند ارزش‌گذاری کسب و کار است. در واقع سرمایه‌گذار به دنبال  ارزش نهادن بر روی کسب و کار شما است.  بعد از این ارزش‌گذاری است که میزان سرمایه مورد نیاز کسب و کار، توسط سرمایه‌گذار، مشخص خواهد شد. روش‌های ارزش‌گذاری بر روی استارتاپ‌ها انواع متعددی دارند که هر سرمایه‌گذار با توجه به نوع استارتاپ و حجم بازاری که آن استارتاپ برای خود تخمین می‌زند، روشی را برای محاسبه پیشنهاد می‌کند.

روش‌های مختلف ارزش‌گذاری را می‌توانید در مقاله‌ی روش‌های ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها مطالعه کنید.

مقیاس پذیری (Scalability)

یکی از مهم‌ترین پارامترهایی که برای یک کسب و کار ارزش ایجاد می‌کند، مقیاس‌پذیر بودن آن کسب و کار است. مقیاس‌پذیر بودن یعنی آن کسب و کار به بخشی از بازار محدود نباشد و قابلیت توسعه بازار  داشته باشد. این پارامتر جزو پارامترهایی است که سرمایه‌گذاران زیادی را به خود جذب خواهدکرد.

توسعه پذیری یا همان Scalability که به آن مقیاس‌پذیری نیز گفته می‌شود، یک تعریف بسیار ساده دارد: سیستمی که بتواند به خواسته‌های در حال  رشد مشتری‌ها پاسخ دهد. برای مثال اگر شما یک نرم افزار دارید که روی یک سرور قرار گرفته (مثلا یک وب سایت)، و روزانه ۱۰۰ بازدید کننده از وب سایت شما دیدن می‌کنند، و بعد از مدتی این ۱۰۰ بازدیدکننده در روز به ۱۰هزار بازدیدکننده رسید، در صورتی‌که سرور شما بتواند با هزینه‌ی نسبتاً معقولی این ۱۰ هزار بازدیدکننده را مدیریت کند، شما یک سیستم Scalable یا توسعه پذیر خواهید داشت.

نرخ بازگشت سرمایه (ROI)

بازده‌ی سرمایه‌گذاری، نرخ بازگشت سرمایه (یا به اختصار ROI) نسبتی است که سود حاصل از سرمایه‌گذاری را در قالب درصدی از هزینه‌ی اولیه محاسبه می‌کند. به عبارت دیگر، حساب می‌کند که این سرمایه‌گذاری چقدر سودآوری داشته. یا به عبارت دقیق‌تر نرخ بازگشت سرمایه به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که هر یک تومانی که در یک پروژه سرمایه‌گذاری کردند، چقدر سود برایشان به همراه داشته است. سرمایه‌گذاران نه تنها برای ارزیابیِ عملکردِ سرمایه‌گذاری‌شان، بلکه برای مقایسه‌ی عملکرد سرمایه‌گذاری‌های مختلف در انواع و اندازه‌های متفاوت هم از این نسبت استفاده می‌کنند. نرخ بازگشت سرمایه، با کم کردنِ هزینه از درآمد کل و تقسیم آن بر هزینه‌ی کل محاسبه می‌شود.

سرمایه بذری (Seed Funding)

هنگامی که به دنبال سرمایه‌گذاری برای یک کسب و کار هستید، مهم است که مطرح کنید کسب و کارتان در چه مرحله‌‌ای به سر می‌برد. بذر سرمایه در همان مراحل اولیه یک کسب و کار انجام می‌شود  تامین مالی بذر، نوعی بودجه مبتنی بر ارزش سهام است که در آن سرمایه‌گذار در طول مراحل اولیه کسب و کار روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند. در این روش مالک کسب و کار برای تأمین مالی ایده خود سرمایه را دریافت می‌کند در حالیکه سرمایه‌گذار مالکیت  بخشی از کسب و کار را به دست می‌آورد. بنابراین، هنگامی که کسب و کار موفق و سودآور شود، سرمایه‌گذار می‌تواند سهام خود را برای کسب سود به فروش برساند.

نقدینگی (Liquidity)

این عامل نیز یکی از پارامترهایی است که سرمایه‌گذاران زیادی را به سمت خود می‌کشاند. کسب و کاری که بتواند محصول تولیدی یا خدمت خود را در سریع ترین حالت ممکن به پول نقد تبدیل کند یا به فروش برساند، کسب و کاری جذاب برای سرمایه‌گذار به حساب می‌آید. در واقع می‌توان گفت که این نوع کسب و کار قدرت نقد شوندگی بالایی دارد.

جذب سرمایه (Fundraising)

معمولا کسب و کارهای نوپا یا استارتاپ‌ها برای رشد و ادامه‌ی روند کاری خود نیاز به تامین مالی و ایجاد نقدینگی دارند که این نقدینگی با جذب سرمایه از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شتاب‌دهنده‌ها، آشنایان و یا سرمایه‌گذاری موسسان تامین خواهد شد.

رقیق شدن (Dilution)

هر کدام از اعضای اصلی یک کسب و کار یا بنیان‌گذاران یک استارتاپ با توجه به توافقات صورت گرفته دارای سهام مشخصی هستند. با جذب سرمایه و تخصیص بخشی از سهام به سرمایه‌گذار، سهم بنیان‌گذاران به نسبت سهام دریافتی سرمایه‌گذار کاهش می‌یابد که به این کاهش اصطلاحا رقیق شدن سهام می‌گویند.

نرخ تنزیل (Discount Rate)

نرخ تنزیل، نرخی است که نشان‌دهنده‌ی میزان کاهش ارزش پول و همچنین ریسک مالی در طی زمان خواهد بود. صاحبان کسب و کار باید در محاسبات خود حتما این نرخ را در نظر بگیرند.

برای ارزش‌گذاری استارتاپ با روش جریان‌های نقد تنزیل شده، ابتدا باید پیش‌بینی شود که استارتاپ چه درآمد و هزینه‌هایی در آینده خواهد داشت. درآمدها و هزینه‌ها در واقع همان جریان‌های نقد در استارتاپ‌ها هستند. با محاسبه درآمدها و هزینه‌ها در پایان هر سال می‌توانیم سود یا زیان کسب و کار را به دست بیاوریم . به عدد به دست آمده در پایان هر سال، جریان های نقد آزاد گفته می‌شود. این رقم نشانگر پتانسیل استارتاپ برای سودآوری در آینده است.

پس از محاسبه جریان‌های نقد آزاد، با در نظر گرفتن نرخ تنزیل متناسب با ریسک‌های استارتاپ می‌توان ارزش این جریان‌ها را در زمان حال به دست آورد. نرخ تنزیل نشان دهنده بازده مورد انتظار سرمایه‌گذار است به طوری که تمام ریسک‌های موجود در آن لحاظ شده باشند. ارزش جریان‌های نقد استارتاپ در آینده، نشانگر ارزش استارتاپ در زمان حال است. بنابراین فرایند توصیف شده یکی از روش‌های مهم برای ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها خواهد بود.

ارزیابی موشکافانه (Due Diligence)

دو دلیجنس (Due Diligence) یا ارزیابی موشکافانه به فرایند تحقیق و بررسی دقیق و موشکافانه شرایط یک معامله گفته می‌شود.  معمولاً فرد معامله‌گر قبل از قرارداد سرمایه‌گذاری یا تراکنش مالی با طرف دیگر، تحقیقات و بررسی‌های لازم را توسط وکیل، حسابدار یا کارشناس ارزیابی کسب و کار انجام می‌دهد. به طور مثال یک سرمایه‌گذار قبل از خرید ضمانت‌نامه یک شرکت، دودلیجنس را اجرا می‌کند. یا مثلا یک فروشنده قبل از فروش، تحقیقاتی راجع به خریدار خود انجام می‌دهد تا مطمئن شود خریدار منابع کافی برای تکمیل خرید را دارد یا خیر!

تنزیل جریان نقدی(Discounted Cash Flow)

تنزیل جریان نقدی، روشی است برای محاسبه‌ی ارزش یک استارتاپ توسط سرمایه‌گذار. در این روش صاحبان کسب‌و‌کار باتوجه به پیش‌بینی خود از حجم بازار و پیش‌بینی میزان درآمد در سال‌های آتی میزان سود خود را در هر سال محاسبه خواهند کرد و سپس با توجه به نرخ تنزیل ارزش واقعی استارتاپ را در مقایسه توجه با پیش‌بینی‌های خود بدست خواهندآورد.

خودگردانی (Bootstrap)

بعضی از صاحبان کسب و کار موفق به جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران برای رشد کسب و کارشان نمی‌شوند و یا اینکه تمایلی به جذب سرمایه  ندارند. این نوع کسب و کارها برای حفظ بقا و رشد اقدام به خودگردانی می‌کنند، یعنی از درآمد حاصل از فروش، برای توسعه‌ی کسب و کار خود استفاده می‌کنند. این تصمیم در بعضی موارد ریسک‌های خاص خود را هم به همراه خواهد داشت.

توافق سهامداران (Stockholder Agreement)

توافق سهامداران قراردادی است که بین سهامداران و صاحبان کسب و کار، یا بین اعضا یک استارتاپ نوشته می‌شود . این قرارداد شامل میزان سهام هریک از سهامداران، تعهدات هریک نسبت به دیگران، نحوه‌ی چینش هیات مدیره، حق رای هر کدام و… خواهد بود.

برای رشد و توسعه‌ی کسب و کار خود، بهتر است الفبای اکوسیستم استارتاپی را خوب بدانید. اگر به تازگی وارد دنیای استارتاپ‌های حوزه تکنولوژی شده باشید، احتمالا تعدادی واژه یا اصطلاح به گوشتان خورده است که معنی آن را نمی‌دانستید. در این مقاله تعدادی از اصطلاحات پرکاربرد این حوزه را تشریح کردیم. اگر فکر می‌کنید اصطلاح دیگری هست که معنی آن را در این نوشته پیدا نکردید، بهتر است قسمت دوم این مقاله را نیز مطالعه کنید.